Ik zou het liefst vandaag nog mijn moeder begraven

januari 2021

Het is woensdag 18.30 uur. De zon staat al laag en ik klap het zonneschermpje van mijn auto naar beneden. Ik ben op weg naar het Antonius ziekenhuis in Nieuwegein. Ik ken de route maar al te goed, want ik heb hier afgelopen jaar zelf meerdere onderzoeken en een operatie moeten ondergaan. Als ik de parkeergarage inrijd en later in dezelfde lift sta als acht maanden geleden schieten de herinneringen aan mijn opname door mijn hoofd.

Bij de ingang van het ziekenhuis staan twee verpleegsters vriendelijk naar mij te lachen. Ik ontsmet mijn handen en ik zeg goedenavond. Ze vragen mij de standaard coronavragen en ik zeg dat ik hier ben om een uitvaart te bespreken. De verpleegster kijkt even raar op, dit had ze niet verwacht in het ziekenhuis, maar wijst mij vervolgens vriendelijk de weg. Doorgaans bespreek ik de uitvaart ook niet in een ziekenhuis, maar bij nabestaanden thuis, in hun vertrouwde omgeving. Er is namelijk geen haast bij. In de meeste gevallen dan.

Ik heb afgesproken bij de apotheek van het ziekenhuis met de dochter en de zus van de mevrouw die overleden is. Nadat ik de bordjes goed heb gevolgd zie ik twee vrouwen aan een tafeltje zitten. Ik ben blijkbaar nog teveel in gedachten en ik steek mijn hand uit om de dochter te condoleren met het verlies van haar moeder. “U geeft nog wel een hand?” Ik schrik en verontschuldig me. Ik vertel snel dat ik bij binnenkomst mijn handen heb ontsmet.

Dan vraag ik of de dochter wil vertellen hoe het overlijden is gegaan en of ze iets wil vertellen over haar moeder. Dat wil ze liever niet. “Ik wil graag direct ter zake komen”, zegt de dochter. “Ik heb het liefst dat mijn moeder zo snel mogelijk begraven wordt, het liefst zonder kist.” “Wanneer kan dit?” De vraag overvalt me. Er moet van de wet op de lijkbezorging minimaal 36 uur tussen het overlijden en de begrafenis zitten, zeg ik. Voordat de begrafenis kan plaatsvinden moet er aangifte worden gedaan bij de gemeente waar uw moeder is overleden en er moet een graf worden gegraven. De dochter vertelt mij dat ze het liefst vandaag nog haar moeder begraaft, het liefst op een milieuvriendelijke manier.

Ergens snap ik deze wens wel. De wens om iemand te begraven zoals het er eeuwen geleden waarschijnlijk aan toe ging. Een graf graven op een bijzondere plek ergens dicht bij je huis en daar op een zo’n natuurlijk mogelijke manier je dierbare te rusten leggen. Gek eigenlijk dat je zulke dingen tegenwoordig niet zelf meer mag bepalen.

Ik graaf in mijn geheugen of het mogelijk is om iemand zonder kist te begraven. Ik weet dat er een omhulsel om het lichaam moet zitten. Voor de zekerheid kijk ik toch even op internet. Ik lees dat het in de grote steden regelmatig voorkomt. Mensen worden dan wel vervoerd in een kist of op een opbaarplank. Eenmaal bij het graf gekomen haalt de familie diegene uit de kist om het lichaam zonder kist te begraven. Ik lees in een artikel dat wandelaars in Rotterdam een lege kist in de bosjes hebben gevonden bij een begraafplaats. De kist is waarschijnlijk door een familie of een lakse uitvaartondernemer achtergelaten na een begrafenis.

Ik laat de afbeeldingen van de opbaarplank met wade zien. Het idee spreekt de familie wel aan. Iemand in een milieuvriendelijke wade wikkelen en dan begraven. De opbaarplank met wade is een stuk duurder dan een eenvoudige kist. Dit komt door de gebruikte materialen en de arbeidsuren die het kost om het geheel te maken. De dames kiezen dan toch voor een eenvoudige kist. Ze denken dat het voor sommige gasten van de begrafenis schrikken is als ze plotseling worden geconfronteerd met de contouren van een lichaam, ook al is het helemaal ingepakt.

De gemeente blijkt mee te willen werken met een vlot verloop van de overlijdensaangifte. Vervolgens bel ik twee begraafplaatsen in het dorp. Bij de ene begraafplaats gaat de telefoniste navragen of ze in één dag een graf kunnen graven. Wilt de familie geen plekje uitkiezen? Deze vraag verwachtte ik al, nee deze familie niet, temeer omdat dit bij deze begraafplaats ruim 400 euro extra kost. Even later word ik teruggebeld dat er de volgende dag al in de middag begraven kan worden. Ook de rouwauto en de dragers van de kist heb ik ondertussen weten te regelen. De begrafenis kan doorgaan. Ongeveer 50 uur nadat mevrouw is overleden wordt ze begraven.

Terug naar het overzicht blog